د. اعتکاف رجبیه

از سیزدهم تا پانزدهم ماه مبارک رجب آغاز ایام البیض و روزهای مقدس و پر فیض اعتکاف است که اهل عبادت و عاشقان دعا و مناجات همه ساله با شوق و اشتیاق انتظار چنین روزهای معنوی، می‏کوشند تا بار دیگر جان و دل خود را صفا و شفا بخشند.

از منظرقرآن کریم سنت حسنۀ اعتکاف در سیرۀ انبیا و اولیا الهی جایگاه ویژه‏ای داشته است و ماده «عکف»[1]  بارها در کلام وحی به کار رفته است. خداوند متعال در سورۀ بقره از عهد و پیمان خود به دو تن از پیامبرانش خبر می‏دهد که: ]وَ عَهِدْنَا إِلىَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيْتىِ‏َ لِلطَّائفِينَ وَ الْعَاكِفِينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ[؛^[2] «و با ابراهيم و اسماعيل پیمان بستیم كه خانه‏ام را براى طواف كنندگان و اعتكاف‏كنندگان و ركوع كنندگان وسجده‏گزاران [از هر آلودگى ظاهرى و باطنى‏] پاكيزه كنيد.»

بی‏تردید اعتکاف به معنای عام آن، خلوت عاشقانه با خالق هستی است که، بخش مهمی از زندگی یک مؤمن را تشکیل می‏دهد تا ساعات و روزهایی را با خدای خویش خلوت کند و فرصتی یابد تا روح و جانش را با دعاها، مناجاتها و عبادتهای خالصانه‏اش صیقل دهد و لذّتهای معنوی را در لابلای نگرانیها و مشکلات تلخ زندگی مادی با تمام وجود احساس کند و برای ادامۀ حیات انسانی خود، جانی تازه بگیرد. همچنانکه رسول خدا(صلی الله علیه و آله)می‏فرماید: «الْمُعْتَكِفُ يَعْكُفُ الذُّنُوبَ، وَيُجْرَى لَهُ مِنَ الأَجرِ كَأَجرِ َعَامِلِ الْحَسَنَاتِ كُلِّهَا؛^[3] معتكف همۀ گناهان را در بند مي‏كند و مانند كسي كه همۀ خوبيها را انجام داده است، به او پاداش داده مي‏شود.»

اعتكاف به معنای خاص آن از منظر فقه اسلامی در تمام ايّام سال، [به جز در دو روز كه روزه در آن حرام است] مطلوب است؛ ولى در ماه مبارك رمضان و ماه رجب فضيلت بيش‏ترى دارد.

در ایام اعتکاف که عاشقان خداجوی عارف، آماده بهره‏برداری از این روزهای معنوی می‏شوند، چه زیباست که با تأسی از سیرۀ معنوی امامان معصوم(علیهم السلام)و با معرفت بیش‏تری به مراسم روحانی اعتکاف وارد شده و با اعتماد و توکّل به خداوند متعال، از میان‏برترین راه به محضر خدا وارد شویم.

امام جواد(علیه السلام)می‏فرماید:«الثِّقَةُ بِاللَّهِ‏ ثَمَنٌ‏ لِكُلِ‏ غَالٍ‏، وَ سُلَّمٌ إِلَى كُلِّ عَال؛‏^[4] اعتماد به خدا، بهاى هر چیز گرانبها و نردبانى به سوى هر بلندی است.»

هرگاه راه‏های آسمانها به روى بنده‏اى بسته شود و او اهل تقوا و ارتباط خدا باشد، خداوند متعال راه خروج از اين بن بست را براى او نشان مى‏دهد و اعتکاف بهترین راه اظهار بندگی است.

حافظ مى‏گويد:

 در كوى عشق شوكت شاهى نمى‏خرند
اقرار بندگى كن و اظهار چاكرى
 

دراعتكاف مى‏توان خانه دل را از اغیار تهى كرد و نور محبّت‏ خدا را در آن جلوه گر ساخت؛ مى‏توان خود را وقف عبادت كرد و لذّت میهمان شدن بر سر سفرۀ احسان و لطف الهى چشید؛ مى‏توان زمام دل و جان را به دست‏ خدا سپرد و همه اعضا و جوارح را در حصار اراده حق به بند كشید؛ مى‏توان به خویشتن پرداخت و معایب و كاستیهاى خود را شناخت و در جستجوى معالجه بود؛ مى‏توان نامه عمل را مرور كرد و به فكر تدارك و جبران فرصتهاى از دست رفته بود.

اعتکاف ضامن فرهنگ ما

در فرهنگ اسلامى روى آوردن به اعتكاف، علاوه بر بهره‏بردارى از فیض معنوى آن، جهادی مقدس و میدان مبارزه با دشمنان فرهنگ اسلامی است؛ زیرا این مراسم عبادى - معنوى، نقش بسیار مهمى در رویارویى با نفوذ فرهنگ بیگانه ایفا مى‏كند.

جوانى كه در مراسم اعتكاف، طعم شیرین ایمان و انس با خداوند را مى‏چشد، لذّتهاى مادى و شهوانى در دیدگانش، حقیر و بى‏ارزش مى‏شود و به آسانى در گرداب فساد و باورهاى ضد دینى گرفتار نمى‏شود.

از سوى دیگر، چنین مراسمى خود پیامى عملى و درسى عبرت‏آمیز براى مردم است. حضور جمعى از مؤمنان در مسجد براى عبادت، در حقیقت نوعى دعوت به خداپرستى و دین‏مدارى است و آثار سازنده‏اى بر جامعه خواهد داشت.